با شانه و تراکم فرش ماشینی آشنا شوید!
فرش یکی از قدیم ترین زیرانداز ها به شمار می رود که از گذشته تاکنون انسان ها از آن استفاده میکردند. فرش از نظر شیوه تولید به دو دسته فرش ماشینی و دستباف دسته بندی می شود. این فرش ها هر کدام دارای ویژگی ها و مزایایی نسبت به خود هستند که سبب شده است بازار متعادلی برای فروش داشته باشیم.
فرش دستباف، فرشی است که با هنر قالیبافان و با استفاده از دار قالی بافته می شود. برای تولید این فرش ها تماما از مواد اولیه طبیعی استفاده می شود. داری هم که برای اینکار استفاده می شود، معمولا از چوب است و در برخی موارد از آهن و فلزات هم برای سر و پا کردن دار قالی استفاده می شود. اما فرش ماشینی از نظر نوع تولید با فرش دستباف بسیار متفاوت است. کلا فرآیند تولید فرش های ماشینی بدون دخالت دست صورت می گیرد و الیاف و مواد اولیه ای هم که در آن استفاده می شود، همگی صنعتی و غیر طبیعی هستند.
الیاف صنعتی که در فرش ماشینی مورد استفاده قرار می گیرند را با استفاده از فرآیند ها شمیایی و سپس ریسندگی صنعتی به دست می آورند. وظیفه بافت یک فرش صنعتی را هم ماشین آلاتی به نام دستگاه بافنده بر عهده خواهد داشت که توانایی تولید روزانه چندین تخته فرش را دارد.
به خاطر همین تفاوت در بافت و تولید این فرش ها، می توان گفت که هر کدام اصطلاحات مختص خود را دارند. ما در این مقاله میخواهیم شما را با دو مورد از اصطلاحات مورد استفاده در فرش ماشینی آشنا کنیم که بسیار پر کاربرد هستند و به درد شما هم خواهند خورد.
پس با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید تا اطلاعاتی را که در این زمینه دریافت می کنید، بتواند برای شما مفید و کامل باشد.
شانه و تراکم فرش ماشینی
حتما تا به حال اصطلاحات شانه و تراکم به گوشتان خورده است. مثلا اگر شما به یک فروشگاهی بروید و از فروشنده بخواهید مدل های مختلف فرش را برای شما بیان کند، می گوید مثلا این فرش دارای این تعداد شانه است و فلان تراکم را دارد، اما به راستی این اصطلاحات برای چه استفاده می شود؟ چه کاربردی در فرش های ماشینی دارند؟ آیا در کیفیت فرش های ماشینی هم تاثیر گذار خواهند بود؟
قالی ماشینی همانطور که گفتی نسبت به فرش دستباف دارای اصطلاحات متفاوتی است. یکی از اصطلاحاتی که در قالی ماشینی مورد استفاده قرار می گیرد، اصطلاح تعداد شانه و تراکم است. در فرش دستباف هم البته ما مشابه این اصطلاح را داریم، اما در فرش های ماشینی نام آن و معیار اندازه گیری آن متفاوت است.
فرش های دستباف، اصطلاحی به نام رجشمار یا تعداد رج دارند. رجشمار به تعداد گره های زده شده ( یا به اصطلاح قالیبافان دستباف، تعداد رجهای بافته شده ) گفته می شود که در یک گره ذرعی دیده می شود. اندازه گره ذرعی در فرهنگ های مختلف و سبک بافت در هر شهر متفاوت است ( مثل گره ترکی، گره فارسی ) اما معمولا به یک اندازه 7 سانتی متری ختم می شود.
بنابر این اگر فرش دستبافی دارای 50 رج بود، می توان گفت که در هر 7 سانتی متر از آن، می توان 50 گره را مشاهده کرد.
اما در فرش های ماشینی به جای اصطلاح رجشمار ما دو اصطلاح به نام شانه و تراکم داریم و در واحد اندازه گیری متفاوت.
تعداد شانه در فرش ماشینی چیست؟
در فرش ماشینی گرهی در کل وجود ندارد، ولی بافت فرش به گونه ای انجام می شود که معادل گره هایی در فرش دستباف در آن دیده می شود. این گره ها ملاک هایی برای تعیین ظرافت، ریز بافتی و قیمت یک فرش هم خواهند بود.
به تعداد گره هایی که در یک متر از عرض فرش زده می شود، تعداد شانه گفته می شود. برای مثال ما اگر یک فرش 1000 شانه داشته باشیم، اگر حوصله به خرج بدهیم و در یک متر از عرض بخواهیم گره ها را بشماریم به عددی در حدود 1000 خواهیم رسید.
معمولا فرش های ماشینی را بر اساس تعداد شانه دسته بندی می کنند.
تعداد تراکم در فرش ماشینی چیست؟
تعداد تراکم هم اصطلاحی نزدیک به تعداد شانه است. در واقع این دو اصطلاح را می توان مکمل همدیگر دانست. در قالی ماشینی به تعداد گره های زده شده در طول فرش، تعداد تراکم گفته می شود. تراکم فرش ماشینی به تراکم طولی هم معروف است و تعداد شانه هم به تراکم عرضی معروف می باشد.
پس اگر گفتند فلان فرش دارای تراکم 2550 است باید در یک متر از طول آن، 2550 گره به صورت حدودی دیده شود
این دو اصطلاح معمولا در مشخصات فرش با هم به کار می روند. مثلا میگویند فرش 1000 شانه تراکم 3000، یا فرش 500 شانه تراکم 1000 که این امر سبب می شود تولیدکنندگان و فروشندگان بتوانند محصولات خود را بر این اساس دسته بندی کنند.
اما رایج ترین تعداد شانه به همراه تراکم آنها را باهم می خوانیم:
- · فرش 1000 شانه تراکم 3000
- · فرش 1200 شانه تراکم 3600
- · فرش 1500 شانه تراکم 4500
- · فرش 700 شانه تراکم 2550
- · فرش 500 شانه تراکم 1000
- · فرش 700 شانه تراکم 2100
- · فرش 700 شانه تراکم 3000
این تعداد شانه و تراکمی که گفتیم، می تواند شما را در شناسایی فرش اصل از غیر اصل کمک بسیار بکند. پس حواستان باشد که در این موضوع این عددها را به خاطر بسپارید و ملکه ذهن خود کنید تا به فرش های ماشینی اصل و با کیفیت برسید. چون راستش را بخواهید در برخی از فرش ها تعداد شانه بالا اما تراکم پایین است و این نشان دهنده بافت فرش با استفاده از دستگاه های قدیمی و تبدیلی است که کیفیت خوبی ندارند.
اما آیا تعداد شانه و تراکم می توانند بافت فرش تاثیر بگذارند؟
باید بگوییم بله! فرش هایی که با تعداد شانه و تراکم بالاتری بافته می شوند دارای کیفیت بیشتر، ظرافت بالاتر و ریزبافتی بیشتری خواهند بود. ظرافت و ریز بافتی هم که هر چه بیشتر شود، سبب می شود طرح های زیباتری روی فرش ها شکل بگیرد. می توان گفت قیمت فرش های ماشینی با تعداد شانه بالاتر، بیشتر خواهد شد.